Gieles, Dr Frans E.J., Een tweede gehechtheid - Contact met de schaduwkant; juli 2023
In mijn essay over Hechting schreef ik over ‘hechting’ als noodzakelijke start in het leven van een kind. Wat er mis kan gaan is dat er geen hechting plaatsvindt. [...] Een kind bij wie het eerste hechtingsproces, dat met de ouders, is mislukt, is gebaat met een herkansing: een hechting in tweede instantie, als een Vitalis voor Remí. [...] Ik beschrijf dan de ervaring dat de procesfasen (1) hechting, (2) stabiliteit en (3) onthechting, in een pleegzorgsituatie sneller verlopen. Hier valt nu iets aan toe te voegen.[..]
Bij Gustav Jung duikt het begrip “de schaduwkant” op [...]
Wel, reken er maar op dat die schaduwkant zich terdege meldt bij uw pleeg-, stief-, adoptie- of verzorgkind. Dit draagt de gevolgen van de vroege hechtingsproblematiek, vaak verwaarlozing of erger, met zich mee. Het kind zal dus niet alleen maar lief en dankbaar zijn. [...]
Zo kom ik tot de kern-stelling dat voor een tweede kans op gehechtheid niet alleen, uiteraard, contact met het kind nodig, maar contact inclusief de schaduwkant. [...]

Gieles, Dr Frans E.J., Kind op schoot ... Mag dat niet meer? Juli 2023
Ook dit artikel is een uitsnede uit het artikel "Een tweede gehechtheid", in een apart bestand gezet én uitgebreid, omdat het een bredere strekking heeft.

[In mijn proefschriftonderzoek, op zoek naar methodiek, vond een] team met een groep van jonge kinderen het leiden van de maaltijd een van de moeilijkste momenten van de dag. Dus ging ik de maaltijden leiden [om de methodiek te laten zien].
Nu waagde ik het tijdens het eten een kind op schoot toe te staan. ‘Foei, Frans, dat is tegen de regels!’ Wat een absurde regel! [...]
Nu sprak ik onlangs iemand die al vele jaren als vrijwilliger een jeugd-knutselgroep leidt in een club-/buurthuis. Een jong kind zat gezellig op zijn schoot te knutselen. De man vertelde dat er plotseling een bestuurslid naast hem stond dat hem verbood een kind op schoot te nemen. Ook mocht hij niet meer 'kopje-rol-over' spelen, want dan zou hij de kinderen veiligheidshalve moeten aaraken en dit was verboden. [...] Bij eens verder doorvragen vernam ik dit ook van andere jeugdwerkers, ook die in de naschoolse kinderopvang. [...]
Een pianoleraar raakte de vingers van een leerling aan voor de juiste vingerzetting .... Foei! ... Een schipper verhindert dat er een jongere omvalt op het deinende schip ... Foei! ... [...]
Angst voor intimiteit ... én verwarring tussen liefdevol of functioneel aanraken en seksualiteit. Overal seks in zien, ook waar het niet is. [...]
Functioneel aanraken is geen seks.[... ...]
Onze cultuur, onze eigen opvoeding, bepaalde theorieën over kind en opvoeding en onze taal zitten ons hierbij dwars; we hebben de stroom tegen. Misschien zijn we, ter wille van de kinderen die onze warmte zo behoeven, sterk en moedig genoeg om behoedzaam, doch ook krachtig tegen die stroom in te zwemmen.

Gieles, Dr Frans E. J, in:
Citaten uit:
Koelewijn, Jannetje Agressie bij jongens is bij meisjes angst - Hoe help je delinquente jongeren?
Interview met Lucres Nauta, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie.
In: NRC 24 juli 2023.
... met kort commentaar en een toevoeging:
Er is een factor bijgekomen die niet is aangeboren, maar die maatschappelijk wordt aangereikt, of zeg maar: wordt opgedrongen, ....
door Frans Gieles

Lucres Nauta:
"De ene jongere heeft een grotere aangeboren biologische kwetsbaarheid dan de andere."
"Eigenlijk ken ik geen jongens die alleen maar agressieve rotzakken zijn."
"Agressieve jongens en angstige meisjes lijken biologisch op elkaar"
[...] "Psychiaters en onderzoekers zien delinquent gedrag – stelen, vernielen, liegen en bedriegen, geweld plegen – nu als het resultaat van sociale én psychologische én biologische factoren."

Gieles:
"... die de mentale ontwikkeling, dus ook de concentratie en de zelfbeheersing, beduidend hindert, namelijk het overmatig kijken op hun mobieltjes en andere schermen, dus een overvloed aan vaak niet relevante informatie die verwerkt zou moeten worden, maar die zich alleen maar hinderlijk opstapelt en de werking van het brein belemmert."

Gieles, Dr Frans E.J. Het groepsklimaat in de (snel wisselende) leefgroep.
Interview met Frans Gieles, 2021.
[...] Welke manieren zijn er om het groepsklimaat in snel veranderende groepen te bevorderen?

• Wees er, en wel in de groep, niet in de leidingkamer of in een spreekkamertje er naast.
• Sleutelbegrippen zijn zorg (onvoorwaardelijk!) en contact, plus diversiteit (ook in het team), je mag zijn wie je bent; niet ‘structuur’, ‘regels’, ‘rust’ of ‘houvast’, eerder aan een levendige dynamiek. Het is geen bejaardentehuis, het zijn kinderen/jongeren en zij mogen dit ook zijn.
• Contact met het hele kind, inclusief de schaduwkant.
• Er zijn wel grenzen, dus codes en logische regels, maar er is binnen die grenzen juist veel ruimte, meer dan in de normale opvoeding gebruikelijk is. De grenzen zijn niet van beton: er is altijd een marge mogelijk. Juist in die marges ontwikkelt zich het contact, dat per definitie individueel is.

Gieles, Dr Frans E. J., Goed communiceren* in lastige omstandigheden, het hart van de orthopedagogiek  
(* van hart tot hart); 
In: Communicatie, fundament van de orthopedagogiek; C. van Nijnatten, M. Mildenberg & R. de Groot (Red); Agiel, Utrecht 2007; ISBN 978-90-77834-28-2 
In de orthopedagogiek ontmoeten we ‘het lastige kind’ ofwel kinderen met problemen in moeilijke situaties, ook kinderen met handicaps en andere beperkingen. Vaak treffen we een situatie aan waarin opvoeders en kind met elkaar vastgelopen zijn. De opvoeders zijn aan het einde van hun Latijn en weten niet meer te handelen. De orthopedagoog moet weten te handelen waar anderen het niet meer wisten. Dit is: communicatief weten te handelen.
Het is dan goed om iets van ‘communiceren’ te weten, zodat men vastgelopen communicatie kan begrijpen en verhelpen. Men kan dan zien waar het mis ging en waar andere communicatieve handelingen vruchtbaarder kunnen zijn. 

Gieles, Dr Frans E.J.; Enge dromen ... en enge therapie - dit kan toch beter? Mei 2016 
In Trouw van 18 maart 2016 vertelt Iris Pronk in de rubriek "het consult" over een meisje van negen jaar dat nachtmerries heeft of had. Het meisje "zinkt in haar dromen weg in een moeras. Ook dwaalt zij soms door een vreemde school vol vijandige, gemaskerde kinderen." Dit is eng en de moeder vraagt consult aan. [...]
Het is maar te hopen dat de moeder geen consult heeft gevraagd bij [...] een gedrags-therapeut, maar bij een echte psycho-therapeut. 
Een gedrags-therapeut ziet de enge dromen slechts, louter en alleen als ongewenst gedrag, dat via een leerproces veranderd moet worden in, vervangen moet worden door gewenst gedrag. Hierbij is enige mate van dwang onontbeerlijk. Het meisje moet ... [...]
Hier krijg ik een nachtmerrie van. [...]
Een psychotherapeut vraagt het meisje eerst haar verhaal, haar dromen, te vertellen, dus niet slechts deze zich voor te stellen, nee, ze te delen met een medemens.

Gieles, Frans E. J., Een methodische blunder, Over de opvang van de AMA's, april 2003. 
[...] Er komen door het regeringsbeleid gaandeweg minder jeugdige asielzoekers ons land binnen. Nunspeet en andere opvangplaatsen worden gesloten en er verrijst een nieuwe opvang in Vught. In plaats van dat men zuinig is op de ontwikkelde methodiek, wordt deze met een pennenstreek van tafel geveegd en vervangen door een andere. [...] 
Dit is een methodische blunder, gelijk aan die van de dokter die, zonder enig onderzoek te doen, een dieet voor maagpatiënten voorschrijft aan iemand met keelpijn. De doelgroepen van Vught en die van Wezep, om ze zo maar even te noemen, verschillen zodanig in zoveel essentiële opzichten, dat het zonder meer overhevelen van de methodiek van Wezep (die daar wel werkt) naar Vught met recht een methodische blunder genoemd mag worden.

Gieles, Frans, Hoe kun je omgaan met conflicten in een leefgroep? Een deel van de resultaten van een onderzoek naar de mogelijkheden voor groepsleiders om het klimaat in leefgroepen te verbeteren, december 1982, Nijmegen, K.U., Vakgroep orthopedagogiek. 

Gieles, Frans, Klimaatbevordering in leefgroepen, Aanzetten tot een conflicthantering; Verslag uit een lopend onderzoek, In: J.E. Rink & J. Rijkeboer, Bruikbaar onderzoek in de hulpverlening; de ontwikkeling van praktijktheorie, discussie- en werkboek; Wolters-Noordhoff, Groningen 1983.

Gieles, Frans E.J., Conflict en Contact, Een onderzoek naar handelingsmogelijkheden voor groepsleiders bij botsingen en conflicten in de dagelijkse leefsituatie; Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen, 1992

Delen van
Gieles, Frans & Visser, Jeanette, Methodiek ontwikkelen voor praktijk en opleiding ; Verslag van het project Fondsvorming Leefsituatiewerk; Raad voor het Hoger Beroepsonderwijs, 's-Gravenhage, & Stichting Samenwerking Jeugdhulpverlening Utrecht, 1988
Verslag van een handelingsonderzoek waarin door leefsituatiewerkers, docenten inrichtingswerk en onderzoekers methodiek voor het werk en voor de beroepsopleiding is ontwikkeld. Het proces van methodiekontwikkeling wordt beschreven en toegelicht met een deel van de inhoudelijke resultaten. De hier toegepaste en aanbevolen methode bleek bruikbaar voor methodiekontwikkeling, voor teambegeleiding en voor beroepsopleiding. De methode houdt in dat het verhaal over het handelen in de praktijk systematisch wordt verteld, geanalyseerd en kritisch wordt besproken in een cyclisch proces waarin methodiek ontwikkeld wordt. 

Gieles, Frans, De zorg als kerntaak, in: Jeugd & Samenleving, aug-sept 1983, themanummer 'De groepsleider'; Herdrukt in De groepsleider, Basisboek voor werkers in de residentiële hulpverlening, door Maurice van Lieshout en Maria Ruigewaard (Red.), Acco, Amersfoort/Leuven, 1987

Gieles, Frans, Je positie als groepsleider en intimiteit; Inleiding van de Studiedag Omgaan met intimiteiten in het jeugd- en jongerenwerk, BSJ, sector Recreatief Educatief werk, Brabants Steunpunt Jeugdwelzijn, 's-Hertogenbosch, 16 april 1994

Gieles, Frans E. J., 'Love is not enough' maar het kan ook beslist niet zonder. Referaat op het congres "De vorming van de opvoeder", Vlaamse Beroepsvereniging voor Opvoeders vzw,
6 november 1981; Kontaktblad Vlaamse beroepsvereniging voor Opvoeders, 11-6, 1981, 23-31

Gieles, Frans, Structuur in de leefgroep; Kontaktblad, Vlaamse Beroepsvereniging voor Opvoeders vzw 12-6, november-december 1982
Over klavertjes, worstjes en ...

Gieles, Frans, Kan individuele begeleiding binnen de leefgroep? Studiedag V.V.J.G. Oost-Vlaanderen, Sector Bijzondere Jeugdzorg, 12 mei 1989
Ja, mits ...

Gieles, F.E.J., Voorzichtige verkenningen van de grens tussen gewenste en ongewenste intimiteit, Lezing, Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen, Gent, 24 november 1995; in: tOKK,
Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, Leuven, 22-3, september 1997, pp 129 - 132