Toen
ik dan ook een onderzoek begon naar mogelijkheden om het klimaat in de
leefgroepen te kunnen verbeteren, en aan de deelnemende groepsleiders vroeg,
in hun dienstoverdracht eens op te schrijven wat ze van belang vonden voor het
groepsklimaat, kreeg ik veel beschrijvingen van onrust, conflicten en
situaties rond het stellen van eisen en grenzen en het omgaan met regels te
lezen.
We
zijn ons toen hierin gaan verdiepen en zijn, tot nu toe in een viertal groepen
in Nederland, op zoek gegaan naar mogelijkheden om met conflictsituaties om te
gaan, alsook naar het 'waarom' van die mogelijkheden. Het resultaat daarvan
ligt nu voor u: een voorlopige praktijktheorie over het omgaan met conflicten
in leefgroepen.
Een
praktijktheorie is een geheel van inzichten, die bruikbaar kunnen zijn in de
praktijk van het werk van alledag. Het is een voorlopige
praktijktheorie: hij is nog niet af of rond en we weten nog niet hoe bruikbaar
hij is. En dat is precies de reden om deze tekst voor te leggen met de vraag:
Kijk eens~ of je ermee kunt werken en schrijf daar eens iets over op. Daartoe
dient deze tekst, die voorlopig ook dient als deel van een te verschijnen boek
over het werken aan het leefgroepsklimaat.
De
tekst begint met een hoofdstuk waarin staat hoe de theorie ontstaan is. In het
kort is hierin de werkwijze in het onderzoek aangegeven. Dat is nodig om de
inhoud van de tekst te kunnen plaatsen en de inhoud kritisch te bekijken en zo
mogelijk ook te gebruiken.
Daarna
wordt stap voor stap aangegeven hoe de praktijktheorie gaandeweg in de vier
deelnemende groepen is opgebouwd, aan de hand van systematisch opschrijven en
bestuderen van praktijkervaringen. Tot slot wordt de praktijktheorie zoals hij
nu is nog eens in zijn geheel kort weergegeven zonder voorbeelden.
INLEIDING
3
HOOFDSTUK
I HOE DEZE TEKST ONTSTAAN IS 4
1.
Globale opzet van het onderzoek 4
2.
De keuze van de groepen en de deelnemers aan het onderzoek 4 - 6
3.
De werkwijze in het onderzoek: de start en het verzamelen van gegevens 6 - 7
4.
De bewerking van de gegevens en de opbouw van de inzichten 7 - 8
5.
De afrondingsfase 9
6.
Over mens en wetenschap en over dit werkstuk 9 - 10
HOOFDSTUK
II EEN MANIER VAN KIJKEN NAAR CONFLICTEN 11
1.
De Berenberg 11
2.
Een eerste verkenning aan de hand van elf conflictsituaties 11 - 13
3.
Een denkspoor of een zoekrichting 13
4.
Een conflict dat drie dagen duurde 14 - 16
5.
Een eerste overzicht van de nu opgekomen inzichten 16 - 17
HOOFDSTUK
III WAT KUN JE DOEN? 18
1.
Een conflict tussen twee groepen 18 - 19
2.
Nog enige voorbeelden 20 - 23
3.
De dominantie-problemen 23
4.
Mogelijke manieren van doen bij conflicten 24 - 27
HOOFDSTUK
IV EEN GROEPSLEVEN VOL CONFLICTEN 28
1.
De Apenrots 28 - 29
2.
Groepsklimaat, contact en conflicten 29 - 32
3.
Het advies 32
4.
Patronen in conflicten 32 - 35
HOOFDSTUK
V NAAR EEN BETER GROEPSKLIMAAT 36
1.
De groepsleiding ging anders werken 36 - 37
2.
De groep komt in beweging 37 - 38
3.
Van langs elkaar heen tot met elkaar leven 38 - 40
4.
Aanvulling van de praktijktheorie 40 - 42
5.
Het team ging anders denken 42- 43
6.
Het klimaat bleef goed 43- 44
HOOFDSTUK
VI DE WAARDE VAN CONFLICTEN 45
1.
Het Mezennest: een groep zonder conflicten? 45
2.
Bij nader inzien... 45 - 47
3.
Een merkwaardig advies 47 - 48
4.
Het ontwijken van conflicten 48 - 49
5.
De basis, die nodig is 49 - 50
6.
Kwaad worden 51 - 52
7.
Elkaar ontmoeten in het dagelijks leven 52 - 53
HOOFDSTUK
VII DE EISEN VAN DE MAATSCHAPPIJ 54
1.
De toekomst stelt eisen 54
2.
Het Leeuwenbos 55
3.
Een maatschappijtje in het klein? 55 - 56
4.
Het omgaan met regels 56 - 58
5.
HOE kun je eisen stellen? 58 - 61
6.
Nogmaals: kwaad worden 61
HOOFDSTUK
VIII OMGAAN MET CONFLICTEN: SAMENVATTING
1.
Op zoek naar een praktische theorie 63
2.
Over leefgroepen in tehuizen 63 - 64
3.
Hoe kun je een conflict bekijken? 64 - 65
4.
Grens-aangevende boodschappen 65 - 66
5.
Zo bekeken... 66 - 67
6.
Wel of niet een conflict aangaan 67
7.
De drie taken bij een conflict 67 - 68
8.
Hoe kun je een conflict stopzetten? 68 - 69
9.
Hoe kun je een conflict oplossen? 69
10.
Hoe herstel je het contact? 69 - 71
11.
Naar de oplossing van het conflict 71 - 72 .
12.
Als anderen in conflict zijn 72
13.
Los conflicten IN de groep op, niet er buiten 72 - 73
14.
In het kort 73
15.
Er is een basis nodig 73 - 74
16.
Regels en eisen 74 - 75
17.
Kwaad worden 75
18.
Onze manier van denken 75- 76
