Uit
Hoofdstuk V Fase V: Brainstorming, overdracht & besluitvorming:
§
2. Het inhoudelijke resultaat
De
discussie in Amersfoort
[Blz.
173]
Als
illustratie wordt hieronder, ingekort, een deel weergegeven van de discussie op
de Amersfoortse brainstormingsdag, namelijk het eerste deel van de discussie
waarin de verslagen vanuit de beide tehuiskringen besproken worden. Daarna wordt
een gedeelte uit het samenvattend verslag van die dag weergegeven waarin
conclusies over de opleiding zijn geformuleerd.
Melle
(groepsleider Amerberg)
geeft
aan dat hij het beschrevene herkent en het als streefrichting deelt. Het is
goed om daarbij stil te staan, je grijpt anders te snel naar het oude
instrumentarium. Maar daar moet ja vanaf stappen en naar de persoon kijken. We
hebben nu een nieuwe groep en een nieuw team; je pakt dan toch snel eerst het
oude instrumentarium op, om daarná pas naar de persoon te kijken.
Moniek
(groepsleidster Meerwijck)
herkent
dit: bij een situatie met weinig of met nieuwe groepsleiders grijp je dat
instrumentarium weer. Dan kom je daarvan los en kom je aan de basis, die in
het stuk is beschreven. Die kant, de zorg dus, noem ik dus de basis.
Melle:
Het
instrumentarium houdt alleen de groep rustig, maar er is meer aan de hand.
Tiddo
(groepsleider Hohorst):
Wat
bedoel je met het oude instrumentarium?
Melle:
Regel
is regel, sancties, consequenties etcetera.
Jeanette
(projectleidster Amsterdam):
Ik
herken dat wel, ik werk op een crisiscentrum. Als het spannend of onveilig is,
laat je je persoon los en ga je praktisch te werk, alsof je er zelf buiten
staat.
Renske
(groepsleidster Meerwijck):
Je
hoeft jezelf niet los te laten. Ik laat dan mijn grenzen zien.
Gerard
v. E (docent De Horst):
Dan
werk je als persoon, het impliceert dat je jezelf kent, weet wie je bent.
Kees
(docent Jelburg):
Er
wordt in die situaties een stukje van jezelf aangetast: je macht.
Rita
(adj. dir. De Hohorst):
Beginnende
groepsleiders kunnen dat nog niet en vallen op de regels terug, dat moet
misschien ook kunnen dan.
Gerard
v. E, cynisch:
Ja,
ja we hebben immers altijd geleerd: leiding geven is macht inzetten?
Jeanette:
ja,
vroeger...
Kees:
welnee,
ook nu leeft dat nog sterk.
Frans
(projectleider Amersfoort):
Ik
hoor nu deze stelling:
Normaliter
werk je als persoon, maar bij crises val je terug op de regels ofwel op je
macht. Laten we nu dialectisch denken en die stelling eens omdraaien:
aan
het begin, zo hoor ik ook zeggen, werk je met de regels. Maar bij crises werkt
dat niet meer en sta je er alleen nog maar als persoon met je eigen grenzen.
Dan word je bijvoorbeeld echt kwaad.
Melle:
Ja,
dat kun je zo wel stellen.
Wim
(docent Jelburg):
Je
grenzen worden getest in zo'n situatie, laat ze dan maar zien.
Melle:
Je
gebruikt toch ook macht. Op den duur heb je geleerd daarmee om te gaan,
beginners nog niet.
Renske:
Dat
kan wel zijn, maar je gebruikt toch vooral ie persoon, je hebt op den duur
geleerd als persoon te werken, beginners nog niet.
Wim:
Ontmoeting
als persoon... Okay, maar dat kan toch niet zonder grenzen te trekken? Zonder
dat men weet wie er de baas is?
Frans:
In
het stuk van De Hohorst wordt nu net geconcludeerd dat het beter ging door het
contact, en niet doordat de leiding meer de baas was.
Wim:
Dan
omzeil je zorgvuldig de machtsvraag.
Melle:
Dat
verschilt toch per kind?
[Blz.
174]
Frans:
Dat
is wel waar, maar die relativering verhult de discussie over de machtsvraag.
Voer die discussie maar.
Gerard
v. E:
Als
de groep niet loopt moet je misschien wel macht gebruiken. Als de groep gewend
is goed met macht om te gaan hoeft dat niet zo. In de groepen waarover deze
stukken gaan was dat kennelijk zo, je leest nergens iets over rellen.
Melle:
Bij
ons wel; er waren subgroepjes die duidelijk tegenover de groepsleiding
stonden. We hebben toen het oude stramien gebruikt.
Gerard
v. E:
Dus
je macht gebruikt, ja.
Frans:
Misschien
kan het onderscheid dat in kring 1 (Meerwijck) gemaakt is, ons verder helpen,
namelijk tussen de begrippen:
In
kring 1 hebben we gesteld dat je in de dialoog wel kracht, macht en
tegenmacht mag inzetten, maar geen OVERmacht omdat juist dát de dialoog
verstoort. De machtsvrije dialoog, het ideaal van Habermas, leek ons
onhaalbaar en zelfs verhullend omdat die macht er toch is. Wel haalbaar leek
ons het streven naar de overmachtsvrije dialoog (zie blz.
154). Wat vinden we daar nu van?
Gerard
v. E:
Dat
van die kracht klopt wel; je zet je wil in, als je niet weet wat je wilt, zet
je geen dialoog in gang.
Annie:
Ik
denk aan een studente, klein van stuk, die de hele leefgroep in haar stage
tegen zich kreeg. Maar ze wilde per se groepsleidster worden en doorzetten. Ze
heeft zich toen kwetsbaar opgesteld, en daarna was er gesprek mogelijk.
Frans:
Dus:
door zich als persoon op te stellen, met kracht van wil en met de
kwetsbaarheid van de grenzen.
Renske:
Ja.
Je moet je persoon laten zien, dus ook je grenzen.
Edward
(groepsleider Amerberg):
Je
laten zien, ja, je niet opdringen.
Jeanette:
En
als je nu constant tegenover elkaar staat?
Frans:
Juist
dan moet je het contact herstellen, dus overlap zoeken in wil en belangen. Er
is dan juist in het contact iets misgegaan.
Maar
waarom wordt als voorbeeld steeds gedacht aan een. groep jongeren die de groep
in elkaar slaat? Hoe vaak gebeurt dat in feite? En al die groepen dan die wèl
lopen?
Melle:
Ik
dacht inderdaad aan een groep die mis liep.
Frans:
Wat
liep daar dan eigenlijk mis?
Melle:
De
dialoog.
Frans:
Dus
dat is essentiëler dan dat de regels daar rammelden?
Wat
bedoel je met 'dialoog'?
Melle:
Naar
elkaar luisteren, van mens tot mens staan, elkaars belangen zien.
Hoe
kun je die dialoog herstellen?
Renske:
Door
áchter het gedrag te kijken, dat staat nu net in beide stukken.
Kees:
Ja,
als je niet meer achter het gedrag kunt kijken, sta je pas echt aan de grens.
Tot
zover een weergave uit de discussie.
De
in de verslagen vervatte methodische inzichten blijven in de kritische discussie
overeind staan, maar het probleem van de macht (zie blz.
154) is nog niet voldoende opgelost.
Dat
probleem wordt dan ook, zo werd later besloten, in de zesde fase weer opgepakt.
Daarom is juist deze passage weergegeven. In het verslag van de zesde fase zal
er weer op teruggekomen worden.
[Blz.
175]
Als
tweede passage wordt hieronder, sterk verkort, weergegeven welke conclusies de
deelnemers uit de tehuisverslagen trokken met het oog op de opleiding. Deze
namelijk:
Als
het kunnen werken als persoon de basis en de kern van het werk is, dan is de
bevordering van de ontwikkeling als persoon de eerste opgave voor de
beroepsopleiding. Met name worden de volgende eigenschappen van belang geacht,
dus in de aandacht van de opleiding extra aanbevolen:
