Par. 2. 

De werkwijze geïllustreerd aan het proces in

 'De Waterratten' en 'De Bevers' (de 5e en 6e groep) 

Inleiding 
CYCLUSFASE I: DE HANDELWIJZE AAN DE START IN KAART GEBRACHT  
CYCLUSFASE II: DOELEN EN PLANNEN AFGESPROKEN  

Inleiding 

[Blz. 153]

De wijze van beproeven wordt in deze paragraaf geïllustreerd aan het proces in de eerste twee groepen die aan de tweede periode van het onderzoek deelnamen. In deze groepen was geen doctoraalstudent ter ondersteuning, zodat er geen scriptie over geschreven is; vandaar de keuze om over deze twee groepen iets uitvoeriger verslag te doen dan over de andere groepen. 

Van het proces wordt de wijze van werken beschreven, van het produkt worden vooral de nieuw naar voren gekomen methodische ideeën weergegeven. De tekst van deze paragraaf is pas in de verslagfase geschreven en kon niet meer ter controle worden voorgelegd aan de deelnemers. De indeling is die van de zeven fasen van de onderzoekscyclus die in de vorige paragraaf op p 149 zijn weergegeven.

Deze beide groepen vormden samen een paviljoen, dat pal tegenover 'Het Leeuwenbos' lag en maakten deel uit van hetzelfde vakinternaat waartoe ook 'De Berenberg' behoorde. De teams namen deel op verzoek van de hoofdleider, aan wie het gunstige procesverloop in 'De Berenberg' en 'Het Leeuwenbos' niet was ontgaan. Door de mond op mond reclame op het terrein was men al enigszins benieuwd naar de methodiek en het werken ermee. Bovendien was groepsleidster Odile van 'De Berenberg' naar 'De Waterratten' verhuisd en had met haar persoon haar methodiek meegenomen. 

De voorlopige methodiek is aan de beide teams aangeboden met enige reserve en zonder poging tot overtuigen. Beide teams waren gewend hun teambesprekingen regelmatig te combineren. De discours-teambesprekingen waren dan ook gezamenlijk. 

In 'De Waterratten ' vond een eerste jaars doctoraal-student orthopedagogiek zijn stageplaats; daar zorgde hij voor de observerende participatie. In 'De Bevers' kwam ik zelfregelmatig op bezoek, meer als observator dan als participant, omdat een terughoudende houding mij op zijn plaats leek.

CYCLUSFASE I: DE HANDELWIJZE AAN DE START IN KAART GEBRACHT

Op grond van het logboek van beide groepen in een korte voorfase, december 1982, is de 'eerste foto' geschreven. In die maand wist de groepsleiding nog niet dat het logboek hiervoor gebruikt zou worden.

Het team van' De Waterratten' 

komt tolerant over. In het logboek worden aardige dingen en sympathieke kanten van de jongens opgeschreven. Er zijn veel gezamenlijke activiteiten. De sfeer in de groep is te karakteriseren als "een rustig kabbelende stroom". Er zijn slechts vier conflicten beschreven, twee tussen de jongens onderling en twee tussen leiding en jongens. Deze twee worden aangepakt door de jongen uit de groep te sturen; pogingen tot het bevorderen van communicatie en contact zijn niet vermeld. De beschrijving blijft aan de oppervlakte.

Over' De Bevers'

 laat ik eerst het team zelf aan het woord:

"De jongens zijn lief en zacht voor elkaar en op elkaar gericht; ze hebben zorg voor elkaar. Ze zijn vrij open. Je hoort hier meer dan in de andere groepen van het internaat. Zachtheid, warmte en creativiteit kenmerkt de manier waarop wij willen werken. Het is belangrijk dat je als groepsleider uit je ivoren toren stapt en niet alleen 'de groepsleider' bent, maar ook een vriend of kameraad van de jongens. We stoppen de jongens onder, knuffelen ze, stoeien met ze, maken geintjes. We zijn betrokken op ze. Dat kan ook betekenen dat we goed kwaad op hen zijn. We zijn veel bezig met de jongens .Ook de verzorging krijgt onze aandacht."

Over 'klieren' wordt in milde bewoordingen gesproken. Het team is wel tevreden over 'ons groepje', een beetje trots zelfs. Men durft het aan om kritisch naar de eigen werkwijze te kijken.

'We werken zoekend, wij weten ook niet altijd hoe het moet. Dat laten we ook blijken. " (Verslag kennismakingsgesprek 20-12-82).

Het logboek laat ook iets anders zien. In de 13 conflictbeschrijvingen zien we het team meestal met gebruik van macht werken zonder gelijktijdig contact te leggen.