Hoofdstuk 1                  

Pedofilie en pedoseksualiteit 

1.1              Een definitie 

Tijdens mijn literatuurstudie naar het onderwerp pedofilie is het me opgevallen dat er geen vaststaande definitie is voor pedofilie. In de meeste definities komt naar voren dat het gaat om ‘het vallen op kinderen’, ‘seksuele interesse in kinderen’ of ‘aantrekking tot prepuberale kinderen’ [1]            

Letterlijke betekenis van pedofilie: ‘Pedo’ betekent kind en ‘filie’ is afgeleid van het woord ‘philein’, dat beminnen betekent. Ook hier gaat het dus om het beminnen van kinderen. 

De definitie van pedofilie die ik in mijn scriptie zal gebruiken is de volgende: 

Pedofilie is een interesse in en voorkeur voor kinderen, seksueel en niet-seksueel, die (al dan niet lichamelijk) nog niet in de puberteit zijn.  

1.2              Onderscheid tussen pedofilie en pedoseksualiteit 

Zoals hierboven terug te lezen is gaat het in de oorspronkelijke betekenis bij pedofilie om het beminnen van kinderen. Als de kinderen in de puberteit komen verliest het kind vaak de erotische en seksuele aantrekkelijkheid voor een pedofiel, zoals door mij gedefinieerd. Omdat er een wezenlijk onderscheid is tussen pedofilie en pedoseksualiteit, maar omdat ze toch vaak als één begrip worden gezien en het onderscheid toch van groot belang is wil ik eerst nader op deze twee begrippen ingaan.  

1.2.1        Pedofilie en pedoseksualiteit  

Pedofilie is het gegeven dat een volwassene zich (seksueel) aangetrokken voelt tot kinderen die nog niet in de puberteit zijn. Het gaat dus om kinderen tot gemiddeld twaalf jaar oud, maar deze leeftijd kan oplopen tot zestien jaar. De volwassene heeft sterke gevoelens van liefde voor kinderen en ervaart deze gevoelens vaak sterker en vindt ze belangrijker dan de gevoelens voor volwassenen. De volwassene geeft de voorkeur aan de omgang met kinderen. Vaak gaat het om een exclusieve voorkeur voor kinderen en deze mensen gaan daarom doorgaans geen liefdesrelatie aan met andere volwassenen.  

Toch zijn er ook volwassenen die naast hun pedofiele gevoelens ook homoseksuele of heteroseksuele gevoelens voor volwassenen of voor puberale jongens of meisjes hebben.  

Enige kenmerken van pedofielen kunnen zijn: het vallen op de kinderlijke gestalte, het houden van de belevingswereld van kinderen en het liefste zelf kind willen zijn. Vaak zijn ze, zo zeggen de psychologen, blijven hangen in hun eigen jeugd waardoor ze kinderen juist goed begrijpen en volwassenen niet; ze ervaren volwassenen soms zelfs als bedreigend.  

Het seksuele aspect kan voorkomen in een pedofiele relatie, maar dit staat niet voorop. De gevoelsmatige relatie met het kind is daarentegen wel belangrijk. De pedofiel zal streven naar een vriendschaps relatie met het kind.[2]  

Een pedoseksueel is, kort gezegd, iemand die daadwerkelijk seksuele omgang heeft met kinderen. Het betreft dus het uitvoeren van seksuele activiteiten met kinderen jonger dan zestien jaar. Een belangrijk gegeven is dat de kinderen hier vaak niet mee kunnen of willen instemmen. Dit kan zijn door de afhankelijkheid van het kind van de pedoseksueel, het nog niet zo ver ontwikkeld zijn op psychisch- en fysiek vlak of door het onbegrip van het kind dat het fout is wat er gebeurt.[3]  

Een cruciaal punt in de bestaande misverstanden is dat men ‘pedofiel’ en ‘pedoseksueel’ aan elkaar gelijk stelt. Aan de hand van onderstaand figuur zal ik het onderscheid nogmaals verduidelijken.

AB: Pedofiel

BC: Pedoseksueel

A: Pedofiel, zonder seks, met liefde
B: Pedofiel en Pedoseksueel, met seks, met liefde of 

   aantrekkingskracht

C: Pedoseksueel, met seks, zonder aantrekkingskracht

Beide begrippen sluiten elkaar niet uit, maar overlappen elkaar. Ze vallen niet samen maar ze staan ook niet los van- en tegenover elkaar. ‘A’ en ‘B’ staan voor het begrip ‘pedofiel’, ‘B’ en ‘C’ staan voor ‘pedoseksueel’. ‘A’ staat voor de pedofiel die geen seks, maar wel de liefde heeft, ‘C’ voor de pedoseksueel die de aantrekkingskracht niet heeft maar wel seks en ‘B’ staat voor de pedofiel of pedoseksueel die zowel de seks als de liefde of aantrekkingskracht heeft.  

Naast het bovenstaande onderscheid, wil ik een tweede onderscheid aanbrengen dat ik in de volgende paragrafen zal bespreken.  

1.3          Ik-gerichte versus kind-gerichte pedofielen en pedoseksuelen  

Omdat alle pedofielen verschillend zijn is het noodzakelijk om een tweede onderscheid te maken, namelijk tussen hen die op zichzelf gericht zijn en hen die op het kind gericht zijn.  

1.3.1     De ik-gerichte pedofiel of pedoseksueel  

‘Dit is de pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) die vooral op zichzelf gericht is, of die agressief of sadistisch is, of die kinderen ziet als de enige mogelijkheid tot seksuele bevrediging. Veel van deze pedofielen (dan wel pedoseksuelen L.E.) hebben waarschijnlijk nooit geprobeerd om hun gevoelens voor kinderen onder ogen te zien en ze te accepteren. Ze onderdrukken mogelijk hun gevoelens uit angst voor de maatschappelijke reactie. Deze onderdrukking en ontkenning maakt de pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) gevaarlijk voor anderen, inclusief zichzelf. 

De ik-gerichte pedofielen (dan wel pedoseksuelen L.E.) hebben niet leren omgaan met hun gevoelens voor kinderen. Er kan een mogelijk obsessieve lust voor kinderen ontstaan die kan leiden tot impulsieve acties waarbij de pedofiel (dan wel pedoseksueeel L.E.) zijn (of haar L.E.) zelfbeheersing verliest. In een contact tussen kind en een pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) die alleen op zichzelf gericht is kan geweld, dreiging met geweld, misleiding, emotionele chantage, aanranding of verkrachting ontstaan. 

Dit type pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) is puur gericht op eigen (seksuele) bevrediging waarbij het kind wordt gezien als (seksueel) object. Het kind heeft waarschijnlijk geen keuze wat betreft de seksuele omgang, het is vaak onmogelijk om zich terug te trekken als het kind dit wil. In de ‘relatie’ tussen de pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) en het kind zal het kind zich angstig voelen en afweer krijgen in plaats van zich veilig te voelen’.[4]  

1.3.2    De kind-gerichte pedofiel of pedoseksueel  

‘Voor kind-gerichte pedofielen (dan wel pedoseksuelen L.E.) zijn de gevoelens van het kind van essentieel belang. Ze voelen zich in tegenstelling tot de ik-gerichte pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) vaak goed over het feit dat ze van kinderen houden omdat ze doorgaans hebben geleerd hun geaardheid te accepteren en het als een deel van zichzelf zien. Ze weten hoe ze met deze gevoelens om moeten gaan en zullen ze ook beter gebruiken. 

Een verhouding tussen een kind en een kind-gerichte pedofiel (dan wel pedoseksueel L.E.) is niet alleen op erotische of seksuele contacten gericht. De volwassene heeft een oprechte interesse in de gevoelens, gedachten en ervaringen van het kind en wil dat de verhouding een waardevolle aanvulling op het leven van het kind zal zijn. 

Ook al hebben de meeste kind-gerichte pedofielen seksuele fantasieën over kinderen, hun acties zijn niet hoofdzakelijk seksueel gericht en ze zijn tegen alle vormen van niet- vrijwillig seksueel contact. Om dit voor zichzelf en de buitenwereld duidelijk te maken noemen kind-gerichte pedofielen (dan wel pedoseksuelen L.E.) zichzelf ook wel ‘kinderminnaars’, ‘jongens- of meisjes minnaars’. 

Als het kind ouder wordt neemt het verlangen naar een intieme vriendschap (of in ieder geval het seksuele gedeelte) vanuit zowel de volwassene als het kind vaak af. Het kind kan gevoelens krijgen voor iemand van zijn eigen leeftijd of wordt minder aantrekkelijk voor de volwassene. Dit betekent niet dat het contact meteen over is, vaak gaat de relatie over in een langdurige vriendschap welke ook nog door kan gaan als het kind een gezin heeft’.[5] 

Hieronder worden het eerste en het tweede onderscheid dat ik heb gemaakt samen weergegeven.  

1: Kind-gericht

2: Ik-gericht

A1: Kind-gerichte pedofiel zonder seks, met liefde

B1: Kind-gerichte pedofiel en pedoseksueel met seks, met liefde

C1: Kind-gerichte pedoseksueel met seks, zonder liefde

A2: Ik-gerichte pedofiel zonder seks, met aantrekkingskracht

B2: Ik-gerichte pedofiel of pedoseksueel met seks, met aantrekkingskracht

C2: Ik-gerichte pedoseksueel met seks, zonder

    aantrekkingskracht

   1.4       Vier typen pedoseksuelen  

Het lijkt mij van belang om aan te geven dat niet iedere pedofiel zijn fantasieën en driften om zal zetten in seksuele gedragingen met kinderen. Dat betekent dat niet iedere pedofiel een pedoseksueel is en vice versa. Een voorbeeld hiervan is het anti-sociale type pedoseksueel die seksueel contact met geweld afdwingt van doorgaans voor hen onbekende kinderen. Niet omdat kinderen de gewenste seksuele partners zijn maar omdat zij makkelijk zijn te misbruiken. Naast een onderscheid tussen pedofielen is er ook onderscheid te maken tussen pedoseksuelen. 

Buiten het hierboven genoemde anti-sociale type pedoseksueel bestaan er ook nog andere typologieën welke ik hieronder zal beschrijven. Deze typologie is geconcludeerd uit onderzoek naar pedoseksuelen en wordt door verschillende auteurs gebruikt.[6]    

1.5       Kenmerken van pedofielen

Er is geen bepaald geslacht verbonden aan pedofilie; zowel mannen als vrouwen kunnen pedofiel zijn. De reden waarom men denkt dat pedofielen alleen maar mannen zijn is omdat het bij vrouwen minder vaak opvalt. Van vrouwen wordt verwacht dat ze graag met kinderen omgaan en dat ze ook de kinderen van een ander aandacht geven, bijvoorbeeld als er een vriendje komt spelen. Men kijkt ook niet raar op als een vrouw een kind knuffelt. Veel vrouwen hebben een verzorgende taak en werken vaak in beroepen die een ‘camouflage’ kunnen zijn voor pedofiele gerichtheid. Ook is het zo dat vrouwen in hun seksueel gedrag en beleven minder genitaal gericht zijn dan mannen en ze zullen zich minder snel pedofiel beschouwen. Ook biologisch hebben ze een voordeel: vrouwen krijgen geen erectie als ze seksueel opgewonden raken door een kind. En zo kunnen ze hun gevoelens makkelijker verbergen dan mannen. [7]  

Net zoals bij het geslacht, is er ook geen duidelijke sociale status en of religie verbonden aan pedofilie. Pedofielen komen uit alle mogelijke kringen, oefenen zeer uiteenlopende beroepen uit en hangen verschillende of geen religies aan. Er zijn pedofielen die homoseksuele verlangens hebben, maar er zijn er ook die heteroseksuele verlangens hebben en soms beide. De gerichtheid op het kinderlijke is vaak sterker dan de gerichtheid op een bepaald geslacht. Pedofielen kunnen het gevoel hebben een mislukkeling te zijn; ze doen dan alles om waardering te krijgen en geaccepteerd te worden door anderen, maar vaak ervaren ze daar weinig steun voor te krijgen. Ze voelen zich dan onzeker en opgelaten in contacten met volwassenen en trekken zich terug in een eigen wereld. Tevens vermijden ze conflicten met volwassenen en verbergen de angst daarvoor. Ook voelen ze zich mogelijk afgewezen door vrienden of vriendinnen. Komt het tot een huwelijk en later tot een scheiding, dan versterkt dit het gevoel van in de steek gelaten zijn. Zij voelen zich veiliger en meer geaccepteerd in contacten met jonge mensen.[8]

1.6       Verklaringen van pedofilie  

Er zijn verschillende pogingen ondernomen om een theorie te formuleren waarin pedofilie verklaard wordt. Net als in de bespreking van de definitie bij de eerste vraag van dit hoofdstuk, zijn ook hier de verklaringen afhankelijk van het referentiekader van de auteur en bestaan er geen vaststaande verklaringen. 

Frenken[9] noemt vier typen verklaringen:  

Gieles[10] geeft, aan de hand van Howitt[11], naast deze vier, nog vijf andere  verklaringsmodellen aan, namelijk 

In het voorwaarden-zoekende model kijkt men naar delinquente pedoseksuelen en beschrijft men hun karaktertrekken en de omstandigheden die vooraf gingen aan het gepleegde delict. Dit geheel wordt dan als verklaring gezien. Het biologische model zoekt de verklaring van pedofilie in de genen dan wel in een afwijking in de hersenen. Volgens deze verklaring is pedofilie aangeboren. Het historische model legt de verklaring van pedofilie in de verschuiving van de rollen en plaatsen van kinderen en volwassenen in de maatschappij door de jaren heen.  

Het model van een sociale constructie houdt in dat er een verschijnsel in woorden wordt aangegeven door de maatschappij, waarna men het verschijnsel gaat herkennen in de werkelijkheid. Pedofilie zou zijn ontstaan uit de constructie van het begrip ‘seksueel misbruik’. Net zoals het begrip ‘homoseksuelen’ is ontstaan uit de constructie ‘homoseksuele daden’. Tot slot het model van de demonologie: dit model verklaart pedofilie aan de hand van de maatschappelijke reactie op pedofilie welke negatief is omdat men zich laat leiden door de eigen geprojecteerde schaduwkant.