Vorige Start Omhoog Volgende

4. Omgaan met de schaduwkant op verschillende manieren

a. Heimwee

In het logboek van 'De Bosvogels' is te lezen hoe het team omging met de schaduwkant: heimwee, verdriet en duimen bij het slapen gaan. De eerste vier passages, over Chrisje, beschrijven de eerste vier nachten dat Chrisje in de groep is. De schaduwkant wordt slechts even getolereerd. Deze passages stammen uit 'het oude logboek', dus voor het project daar begon. De laatste twee passages stammen uit de tijd na de verandering van handelwijze.

[Blz. 280]  

Chrisjes eerste nacht

(Bosv. Logboek 5-1' 83)
Hij is heel lief. Had wel verdriet bij het slapen gaan. Mocht van mij vannacht duimen omdat hij best heimwee had en omdat het zijn eerste nacht is.

Schaduwkant bij uitzondering getolereerd

Chrisjes tweede nacht

 (idem6-1'83)
Chrisje had veel moeite met slapen gaan, rond tien uur, daarvóór drie keer beneden geweest.
Albert ( groepsleider) was daarvóór al een tijd met hem bezig geweest.

Boodschap gezien. Waarschijnlijk contact gelegd, of de voorwaarde ertoe geschapen.

Chrisjes derde nacht: korte metten

(idem 7-1' 83 )
Chrisje zat demonstratief op zijn bed en begon weer te huilen. Deze keer korte metten gemaakt en er niet te veel op ingegaan. Hij bleef nog wel huilen, maar kwam zijn bed niet meer uit en binnen een kwartiertje sliep hij (gelukkig).

Niet op de boodschap ingegaan.

Aanpassing

 

Chrisjes vierde nacht: heel korte metten

(8-1' 83 )
"Met Chrisje wéér huilen, precies als hij naar boven moest. Héél korte metten gemaakt. Hup, z' n bed in, geen aanstelleritis meer.

Boodschap niet erkend
Tien minuten later had hij zijn koffer gepakt, plus kleren aan, met veel bombarie. Omgangsbreuk
Ik heb gezegd dat hij kon vertrekken als hij wilde; toen wilde hij niet meer. Snel er weer ingelegd. Nuchter reageren
Toen sliep hij na 15 minuten. Situatie gered
Zelf denk ik dat hij wel wat heimwee heeft, maar de rest is aandacht vragen en zielig doen. Ik ga er wel op in, even maar; dan niet meer , dan houdt het op." Boodschap wel begrepen, maar niet erkend en aanvaard
 

Zakdoekjes uitdelen

(Logboek Bosv. 23-10' 83)
Edward had vanavond in bed heimwee, veel tranen, veel verdriet. Ik heb hem eerst maar flink laten uithuilen. Op een gegeven moment toen ik bij hem op bed zat, begon ook Chrisje. Ik maar zakdoekjes uitdelen en er even later toch even over gepraat. Bleek dat ze het allebei toch wel fijn vonden weer terug te zijn, maar als ze aan thuis dachten wilden ze daar ook graag zijn. Ik heb verteld dat het mij ook soms pijn doet om afscheid te nemen van mensen. Daarna heb ik nog iets leuks verteld. Na dit verhaal. zouden ze proberen aan iets leuks te denken en te gaan slapen.

Adequaat communiceren over een kennelijk belangrijke boodschap uit de schaduwkant.
De boodschap begrepen en dit terugbericht.

Echte rust.

 

Niet verwacht

(Logboek Bosv.. 23 -9 ' 83)
Bij het naar bed gaan bij Brigitte gebleven. Ze was de hele avond stil. Na veel huilen bleek dat ze af en toe moeder miste. Brigitte zegt dat ze het fijn vindt dat we haar opvangen en troosten. Ze had dit niet verwacht. Als ze zich terugtrekt, stil is, vindt ze het fijn als we bij haar in de buurt zijn. Ze heeft ons dan hard nodig .

De boodschap gezocht achte het stille doen en laten.
Een kennelijk belangrijke boodschap.

Contactbehoefte

[Blz. 281]

b. De kleine strijdjes

(Logboek 'De Meervogels' 5/4'83, Trudy)

In deze logboekpassage uit 'De Meervogels' zien we van alle drie aangetroffen handelwijzen iets. Het verhaal begint met 'conflict ontwijken' , maar het conflict komt toch. Wat de leidster doet zou best in het 'persoon ontmoeten' kunnen passen, maar in haar beschrijving lezen we dat ze denkt in termen van 'gedrag beheersen'; die handelwijze lijkt toch haar oriëntatiepunt.  

Met het eten vrij veel gemopper: kliekjesdag. Ik merk dat mijn reserves op zijn en kon er weinig van hebben. Ik was ook niet bij machte er een andere wending aan te geven. Het was duidelijk dat ik baalde en met name Eefje en Zuske trokken zich er wat van aan.

Leidster ziet zichzelf en uit haar onmacht

Kersten echter totaal niet -waardoor het tussen haar en mij een ruzieachtige stemming werd. Het is duidelijk dat Kersten moeilijk rekening met anderen kan houden.

Interpretatie: ongewenst gedrag is eigenschap van kind

Onder de afwas voelde ik aan mezelf dat het ook met mij te maken had, ik kon niet zoveel meer hebben ( achtste werkdag! ). Ik nam me voor dat van mezelf in de gaten te houden en in conflicten voorzichtig te zijn. Toch vond en vind ik dat ik niet te ver was gegaan, maar niet meer de humor of ontspanning had om het om te zetten.

Conflict nu even ontwijken

Rond 19 uur volgde opnieuw een conflict met Kersten. Zij zat in de groep platen te draaien. Zuske kwam en wilde een tekenfilm op de tv zien, daar is ze altijd gek op. Ze deed de tv aan en zei tegen Kersten: 'Ik wil dit zien hoor.' Kersten draaide de muziek er hard overheen. Zuske de tv hard -- ik er naar toe. Ik dwing Kersten de muziek zachter te zetten in eerste instanti!!, zodat ze me op z' n minst kan verstaan. Zuske draait de tv op normaal.

Macht gebruiken om communicatie mogelijk te maken.

Ik zeg dat ik het te gekke flauwekul vindt; ze kan de koptelefoon opzetten of de muziek afzetten. De hele dag door kan ze muziek  draaien, en tv-programma' s zijn er op één bepaalde tijd. Ik heb Zuske ook gezegd dat ze niet overhaast moet reageren en rustig moest wachten met de tv aanzetten. Die accepteerde dit wel.

Ik-boodschap

Rechten van anderen verdedigd.

Kersten kijkt me spottend aan, lacht, en zegt: 'Knappe meid als je deze muziek uitkrijgt!'
Ik zei dat ik het al te gék vond dat ik me hiermee moet bemoeien en dat zij zo asociaal is om persé weer haar eigen zin te moeten hebben, maar dat ik haar wel helemáál laag inschat als ik óók nog die knop om moet draaien voor haar.

Daarna kon ik te horen krijgen wat voor een hekel ze wel niet aan mij heeft, enzovoort enzovoort, maar ze deed hem zelf uit en stapte weg

 

.
[Blz. 282]
.

 

Op het moment, half acht, heeft Kersten in de tuin gebald en zit ze weer in de groep alsof er niets gebeurd is. Ze babbelt met Zuske en Ineke. Terwijl ik het nog voel zitten.

Conflict suddert voort

Vaker bots ik tegen Kerstens zin-doordrijven of asociaal gedrag op.

Ongewenst gedrag

Het zijn kleine strijdjes, waarbij je wel kunt winnen, maar die bij haar weinig veranderen.

Strijd willen winnen

 Ze doet zelf al snel weer normaal en babbelt lustig voort. Ik wil het toch eens met haar over die incidenten hebben, al weet ik hoe moeilijk dat is en hoe ze haar woordje onmiddellijk klaar heeft.

(Schijn-?)
aanpassing

Het is een vorm van gemakzucht om tegen haar ook weer gewoon te doen, want dan ben ik er van af Toch breng ik het nu niet op om met haar erover te gaan praten.

Conflict nu ontwijken

Ik voel me bepaald niet tevreden met zulke toestanden.

Ontevreden

Ik zoek dan naar een punt om haar te raken, te kleineren, waardoor ze de aftocht blaast. Niet zo fraai natuurlijk.

Willen winnen.
Twijfel

Opvallend vind ik dan wel dat sommigen aan je zien dat je baalt en daar hun eigen grenzen naar verschuiven. Kersten heeft daar weinig oog voor, ook ten opzichte van de andere meisjes. Hoewel ze soms ook weer iets voor iemand op kan nemen op een goede manier. Als er geen direct eigen belang bij zit heeft ze wel sociaal inzicht.

 

c. Ongelukkig en eenzaam

(Logboek 'De Meervogels' 14/3 '83, Trudy)

Met Tamar het weer aan de stok gehad. Ze moestom halfzeven naar de dokter en wilde Xaviera mee hebben,. die had corvee... werd niet goed gevonden... ze ging alleen. Tamar was terug van de dokter en stond op haar kamer te kokhalzen en te huilen, vreselijk schraperig te hoesten en viel op de grond. Een hele toestand.

Functionele macht gebruikt

Ik kon er niet in en heb haar een tijdje uit laten kuren.

Omgangsbreuk

Later op de avond met haar gepraat. Ze is overstuur, weet niet wat ze wil. Heeft lijfelijke pijn (zonder dat de dokter iets vindt) en voelt zich geestelijk en lichamelijk in de war, maar onmachtig het aan te geven waardóór en wat er aan te doen.

Contact leggen: de boodschap achter het gedrag zoeken

De laatste woorden van het gesprek: "Willen jullie precies weten wat ik wil: Hier blijven maar het met Berendina uitpraten."
In het hele gesprek kwam naar voren dat ze denkt dat niemand haar mag, meisjes noch leiding, mede doordat ze kleurling is.

Een kennelijk belangrijke boodschap

Heel eenzaam dus, maar in haar trots en koppigheid stoot ze contact heel erg af en is er nauwelijks door heen te komen. Moeilijk hoor."

Moeilijk!

 

d. Drie maal: bedtijd

Hier volgen drie logboekpassages uit 'Het Huis in de Waterstraat' [*], al« groepsleidster Froukje. Het eerste verslag speelt in de tijd van de 'eerste foto' en vertelt de 'oude' manier van werken. Het tweede verslag speelt juist op de dag dat het team besloten had het naar bed gaan anders te gaan aanpakken. Het derde verslag speelt later, toen de nieuwe handelwijze al ingeburgerd was.

[*] Een in een woonhuis gehuisveste groep voor 6 à  jongens en meisjes van 6 tot 1 jaar.

13- 6 '83

Tommy en Gertie ruzie, ruzie en klieren.

Interpretatie als ongewenst gedrag

Gertie heb ik twee keer uit bed gehaald;

Macht gebruikt

flink doorgeslagen was hij, bijna hysterisch. Wim wel leuk, had later verdriet om Gertie.

Escalatie

De meisjes moesten een uur eerder naar bed;

Macht gebruikt

het werd klooien en niet gaan slapen.

Escalatie

Om 9.15 alle drie de straf gegeven om woensdag opnieuw een uur eerder naar bed te gaan.

Macht gebruikt: vicieuze cirkel.

Nanda begon te schelden en

Ongewenst gedrag

haar heb ik gezegd dat ze d' r matras kon pakken en bij mij op de kamer kon slapen.
Ze had spijt, wilde nog één kans enzovoort enzovoort, maar: Nee!

Macht gebruikt

Dan ging ze maar naar huis. Ze is dus weggefietst -- tot de buurvrouw, heeft daar geld gevraagd. Dat kreeg ze niet. Weer hier. Daarna opnieuw weggefietst naar huis. Ze had van Herma geld geleend! ? ! ?

Moeder gebeld ( ...) Moeder stond er nu achter dat Nanda meteen terugmoest naar ons en daarom heeft René haar opgehaald.

Omgangsbreuk

.
[Blz. 283]
.

 

6 -7-'83

Gertie en Tommy om kwart voor acht naar bed. Rustig in bed gebleven, maar ze konden door' t warme weer moeilijk inslapen. Toen Gertie om 9.10 uur van boven af stond te roepen dat hij niet kon slapen omdat Tommy zo druk bleef praten, ben ik naar boven gegaan.

Boodschap 'gelezen'

Ik ben rustig naar ze toe gegaan en heb Tommy gezegd: ' Kun je zo moeilijk slapen? Weet je wat, dan mag jij even in mijn bed liggen en dan leg ikje vanavond wel weer terug.' Boodschap erkend en begrepen.
Onvoorwaardelijke zorg.

Hij vond dit een goed idee en heeft samen met mij het bed opgemaakt en toen zei ik schertsend dat ik altijd graag in een net glad bed sliep, zei hij heel tevreden dat hij dan wel stil zou liggen zodat ik er zó in kon als ik naar bed ging. Lekker toegestopt en welterusten gezegd.

Geen conflict,
 wel contact
Toen bij Gertie nog even welterusten gezegd.
Vijfminuten later sliepen ze allebei!
Echte rust
 Ik voelde me fijn dat ze nu zonder waarschuwen, dreigen of straf lekker konden slapen en dat er geen afstand, maar juist nabijheid was tussen hen en mij. Macht met mate.
Nabijheid mogelijk.
Tevreden.
 

12 -10-'83

Gertie heeft nog wat huiswerk gemaakt en ging naar bed. Ik heb op zijn verzoek lekker op z' n rug gekriebeld en heb verteld dat ik dat ook zo lekker vind. Gertie vroeg: 'Zal ik het dan ook bij jou doen?' en dat was heel leuk. We lagen samen op bed, zachtjes te kletsen en ondertussen lekker kriebelen. Ik heb er erg van genoten.

Tweezijdig contact:
nabijheid mogelijk
Toen naar boven, bij de meisjes voorgelezen, allebei aan' n kant tegen me aan. Herma stak voorzichtig haar arm door de mijne en even later pakte ze m'n hand en zo zijn we blijven zitten tot het verhaal uit was. Tweezijdig contact:
nabijheid mogelijk
Toen lekker gaan slapen. Echte rust
'n Half uur later ging ik kijken en lag Herma bij Ina in bed voor te lezen. Ina lag lekker met haar beertje, duim in de mond, te luisteren. Respect

Ik heb gevraagd of Herma in haar eigen bed ging, 'Nu is 't tijd om te slapen.'

Macht met mate
Dat ging goed.

Echte rust

.
[Blz. 284]
.

 

Nou, toen weer naar Wim. Samen' t laatste voetbal gekeken, nog even erover gepraat en toen ook naar bed. Zijn probleem, jaloezie op Robby, kwam in alle hevigheid weer boven. Ik ben rustig met hem blijven praten over al zijn dingen.

Adequaat communiceren over een kennelijk belangrijke boodschap, deels zonder woorden.
Hulpvragen komen op.
Weer verdrietig huilen van hem, afwenden en ogen dicht. Ik ben nog bij hem gebleven, wat gestreeld. Hij sliep bijna toen ik ging. Beloofd dat ik na tien minuten zou komen kijken. Toen sliep hij lekker." Zo contact gelegd: nabijheid mogelijk.
Echte rust.

  Vorige Start Omhoog Volgende