4.
Omgaan met de schaduwkant op verschillende manieren
a.
Heimwee
In
het logboek van 'De Bosvogels' is te lezen hoe het team omging met de
schaduwkant: heimwee, verdriet en duimen bij het slapen gaan. De eerste vier
passages, over Chrisje, beschrijven de eerste vier nachten dat Chrisje in de
groep is. De schaduwkant wordt slechts even getolereerd. Deze passages stammen
uit 'het oude logboek', dus voor het project daar begon. De laatste twee
passages stammen uit de tijd na de verandering van handelwijze. [Blz.
280] |
Chrisjes eerste nacht(Bosv. Logboek 5-1' 83) |
Schaduwkant bij uitzondering getolereerd | |
Chrisjes tweede nacht (idem6-1'83)
|
Boodschap gezien. Waarschijnlijk contact gelegd, of de voorwaarde ertoe geschapen. | |
Chrisjes derde nacht: korte metten(idem
7-1' 83 ) |
Niet op de boodschap
ingegaan.
Aanpassing |
|
Chrisjes vierde nacht: heel korte metten(8-1'
83 ) |
Boodschap niet erkend | |
Tien minuten later had hij zijn koffer gepakt, plus kleren aan, met veel bombarie. | Omgangsbreuk | |
Ik heb gezegd dat hij kon vertrekken als hij wilde; toen wilde hij niet meer. Snel er weer ingelegd. | Nuchter reageren | |
Toen sliep hij na 15 minuten. | Situatie gered | |
Zelf denk ik dat hij wel wat heimwee heeft, maar de rest is aandacht vragen en zielig doen. Ik ga er wel op in, even maar; dan niet meer , dan houdt het op." | Boodschap wel begrepen, maar niet erkend en aanvaard | |
Zakdoekjes uitdelen(Logboek
Bosv. 23-10' 83) |
Adequaat communiceren
over een kennelijk belangrijke boodschap uit de schaduwkant. De boodschap begrepen en dit terugbericht. Echte rust. |
|
Niet verwacht(Logboek
Bosv.. 23 -9 ' 83) |
De boodschap gezocht
achte het stille doen en laten. Een kennelijk belangrijke boodschap. Contactbehoefte |
[Blz. 281] b. De kleine strijdjes(Logboek
'De Meervogels' 5/4'83, Trudy) In
deze logboekpassage uit 'De Meervogels' zien we van alle drie aangetroffen
handelwijzen iets. Het verhaal begint met 'conflict ontwijken' , maar het
conflict komt toch. Wat de leidster doet zou best in het 'persoon
ontmoeten' kunnen passen, maar in haar beschrijving lezen we dat ze denkt in
termen van 'gedrag beheersen'; die handelwijze lijkt toch haar oriëntatiepunt. |
Met het eten vrij veel gemopper: kliekjesdag. Ik merk dat mijn reserves op zijn en kon er weinig van hebben. Ik was ook niet bij machte er een andere wending aan te geven. Het was duidelijk dat ik baalde en met name Eefje en Zuske trokken zich er wat van aan. |
Leidster ziet zichzelf en uit haar onmacht |
|
Kersten echter totaal niet -waardoor het tussen haar en mij een ruzieachtige stemming werd. Het is duidelijk dat Kersten moeilijk rekening met anderen kan houden. |
Interpretatie: ongewenst gedrag is eigenschap van kind |
|
Onder de afwas voelde ik aan mezelf dat het ook met mij te maken had, ik kon niet zoveel meer hebben ( achtste werkdag! ). Ik nam me voor dat van mezelf in de gaten te houden en in conflicten voorzichtig te zijn. Toch vond en vind ik dat ik niet te ver was gegaan, maar niet meer de humor of ontspanning had om het om te zetten. |
Conflict nu even ontwijken |
|
Rond 19 uur volgde opnieuw een conflict met Kersten. Zij zat in de groep platen te draaien. Zuske kwam en wilde een tekenfilm op de tv zien, daar is ze altijd gek op. Ze deed de tv aan en zei tegen Kersten: 'Ik wil dit zien hoor.' Kersten draaide de muziek er hard overheen. Zuske de tv hard -- ik er naar toe. Ik dwing Kersten de muziek zachter te zetten in eerste instanti!!, zodat ze me op z' n minst kan verstaan. Zuske draait de tv op normaal. |
Macht gebruiken om communicatie mogelijk te maken. |
|
Ik zeg dat ik het te gekke flauwekul vindt; ze kan de koptelefoon opzetten of de muziek afzetten. De hele dag door kan ze muziek draaien, en tv-programma' s zijn er op één bepaalde tijd. Ik heb Zuske ook gezegd dat ze niet overhaast moet reageren en rustig moest wachten met de tv aanzetten. Die accepteerde dit wel. |
Ik-boodschap Rechten van anderen verdedigd. |
|
Kersten
kijkt me spottend aan, lacht, en zegt: 'Knappe meid als je deze muziek
uitkrijgt!' |
|
|
. |
|
|
Op het moment, half acht, heeft Kersten in de tuin gebald en zit ze weer in de groep alsof er niets gebeurd is. Ze babbelt met Zuske en Ineke. Terwijl ik het nog voel zitten. |
Conflict suddert voort |
|
Vaker bots ik tegen Kerstens zin-doordrijven of asociaal gedrag op. |
Ongewenst gedrag |
|
Het zijn kleine strijdjes, waarbij je wel kunt winnen, maar die bij haar weinig veranderen. |
Strijd willen winnen |
|
Ze doet zelf al snel weer normaal en babbelt lustig voort. Ik wil het toch eens met haar over die incidenten hebben, al weet ik hoe moeilijk dat is en hoe ze haar woordje onmiddellijk klaar heeft. |
(Schijn-?) |
|
Het is een vorm van gemakzucht om tegen haar ook weer gewoon te doen, want dan ben ik er van af Toch breng ik het nu niet op om met haar erover te gaan praten. |
Conflict nu ontwijken |
|
Ik voel me bepaald niet tevreden met zulke toestanden. |
Ontevreden |
|
Ik zoek dan naar een punt
om haar te raken, te kleineren, waardoor ze de aftocht blaast. Niet zo
fraai natuurlijk. |
Willen winnen. |
|
Opvallend vind ik dan wel dat sommigen aan je zien dat je baalt en daar hun eigen grenzen naar verschuiven. Kersten heeft daar weinig oog voor, ook ten opzichte van de andere meisjes. Hoewel ze soms ook weer iets voor iemand op kan nemen op een goede manier. Als er geen direct eigen belang bij zit heeft ze wel sociaal inzicht. |
|
c. Ongelukkig en eenzaam(Logboek 'De Meervogels' 14/3 '83, Trudy) |
Met Tamar het weer aan de stok gehad. Ze moestom halfzeven naar de dokter en wilde Xaviera mee hebben,. die had corvee... werd niet goed gevonden... ze ging alleen. Tamar was terug van de dokter en stond op haar kamer te kokhalzen en te huilen, vreselijk schraperig te hoesten en viel op de grond. Een hele toestand. |
Functionele macht gebruikt |
Ik kon er niet in en heb haar een tijdje uit laten kuren. |
Omgangsbreuk |
Later op de avond met haar gepraat. Ze is overstuur, weet niet wat ze wil. Heeft lijfelijke pijn (zonder dat de dokter iets vindt) en voelt zich geestelijk en lichamelijk in de war, maar onmachtig het aan te geven waardóór en wat er aan te doen. |
Contact leggen: de boodschap achter het gedrag zoeken |
De laatste woorden van
het gesprek: "Willen jullie precies weten wat ik wil: Hier blijven
maar het met Berendina uitpraten." |
Een kennelijk belangrijke boodschap |
Heel eenzaam dus, maar in haar trots en koppigheid stoot ze contact heel erg af en is er nauwelijks door heen te komen. Moeilijk hoor." |
Moeilijk! |
d.
Drie maal: bedtijd
Hier volgen drie logboekpassages uit 'Het Huis in de Waterstraat' [*], al« groepsleidster Froukje. Het eerste verslag speelt in de tijd van de 'eerste foto' en vertelt de 'oude' manier van werken. Het tweede verslag speelt juist op de dag dat het team besloten had het naar bed gaan anders te gaan aanpakken. Het derde verslag speelt later, toen de nieuwe handelwijze al ingeburgerd was.
|
13-
6 '83
Tommy en Gertie ruzie, ruzie en klieren. |
Interpretatie als ongewenst gedrag |
|
Gertie heb ik twee keer uit bed gehaald; |
Macht gebruikt |
|
flink doorgeslagen was hij, bijna hysterisch. Wim wel leuk, had later verdriet om Gertie. |
Escalatie |
|
De meisjes moesten een uur eerder naar bed; |
Macht gebruikt |
|
het werd klooien en niet gaan slapen. |
Escalatie |
|
Om 9.15 alle drie de straf gegeven om woensdag opnieuw een uur eerder naar bed te gaan. |
Macht gebruikt: vicieuze cirkel. |
|
Nanda begon te schelden en |
Ongewenst gedrag |
|
haar heb ik gezegd dat ze
d' r matras kon pakken en bij mij op de kamer kon slapen. |
Macht gebruikt |
|
Dan
ging ze maar naar huis. Ze is dus weggefietst -- tot de buurvrouw, heeft
daar geld gevraagd. Dat kreeg ze niet. Weer hier. Daarna opnieuw
weggefietst naar huis. Ze had van Herma geld geleend! ? ! ? Moeder gebeld ( ...) Moeder stond er nu achter dat Nanda meteen terugmoest naar ons en daarom heeft René haar opgehaald. |
Omgangsbreuk |
|
. |
|
|
6
-7-'83
Gertie en Tommy om kwart voor acht naar bed. Rustig in bed gebleven, maar ze konden door' t warme weer moeilijk inslapen. Toen Gertie om 9.10 uur van boven af stond te roepen dat hij niet kon slapen omdat Tommy zo druk bleef praten, ben ik naar boven gegaan. |
Boodschap 'gelezen' |
|
Ik ben rustig naar ze toe gegaan en heb Tommy gezegd: ' Kun je zo moeilijk slapen? Weet je wat, dan mag jij even in mijn bed liggen en dan leg ikje vanavond wel weer terug.' | Boodschap erkend en
begrepen. Onvoorwaardelijke zorg. |
|
Hij vond dit een goed idee en heeft samen met mij het bed opgemaakt en toen zei ik schertsend dat ik altijd graag in een net glad bed sliep, zei hij heel tevreden dat hij dan wel stil zou liggen zodat ik er zó in kon als ik naar bed ging. Lekker toegestopt en welterusten gezegd. |
Geen conflict, wel contact |
|
Toen bij Gertie nog even welterusten gezegd. Vijfminuten later sliepen ze allebei! |
Echte rust | |
Ik voelde me fijn dat ze nu zonder waarschuwen, dreigen of straf lekker konden slapen en dat er geen afstand, maar juist nabijheid was tussen hen en mij. | Macht met mate. Nabijheid mogelijk. Tevreden. |
|
12
-10-'83
Gertie heeft nog wat huiswerk gemaakt en ging naar bed. Ik heb op zijn verzoek lekker op z' n rug gekriebeld en heb verteld dat ik dat ook zo lekker vind. Gertie vroeg: 'Zal ik het dan ook bij jou doen?' en dat was heel leuk. We lagen samen op bed, zachtjes te kletsen en ondertussen lekker kriebelen. Ik heb er erg van genoten. |
Tweezijdig contact: nabijheid mogelijk |
|
Toen naar boven, bij de meisjes voorgelezen, allebei aan' n kant tegen me aan. Herma stak voorzichtig haar arm door de mijne en even later pakte ze m'n hand en zo zijn we blijven zitten tot het verhaal uit was. | Tweezijdig contact: nabijheid mogelijk |
|
Toen lekker gaan slapen. | Echte rust | |
'n Half uur later ging ik kijken en lag Herma bij Ina in bed voor te lezen. Ina lag lekker met haar beertje, duim in de mond, te luisteren. | Respect | |
Ik
heb gevraagd of Herma in haar eigen bed ging, 'Nu is 't tijd om te
slapen.' |
Macht met mate | |
Dat ging goed. |
Echte rust |
|
. |
||
Nou, toen weer naar Wim. Samen' t laatste voetbal gekeken, nog even erover gepraat en toen ook naar bed. Zijn probleem, jaloezie op Robby, kwam in alle hevigheid weer boven. Ik ben rustig met hem blijven praten over al zijn dingen. |
Adequaat communiceren
over een kennelijk belangrijke boodschap, deels zonder woorden. Hulpvragen komen op. |
|
Weer verdrietig huilen van hem, afwenden en ogen dicht. Ik ben nog bij hem gebleven, wat gestreeld. Hij sliep bijna toen ik ging. Beloofd dat ik na tien minuten zou komen kijken. Toen sliep hij lekker." | Zo contact gelegd:
nabijheid mogelijk. Echte rust. |