De tegenstander ontmaskerd

Op zoek naar de wortel van de anti-pedo hetze

door: Robin Knap

(bron: OK Magazine 77, mei 2001)

Met stijgende verbazing probeer ik de toenemende heksenjacht te volgen. De moord op de 22-jarige Dennis Brocken was voor mij schokkend. Deze leeftijdgenoot, ik ben zelf ook 22, had een jongen gestreeld op zijn bovenkleding! De vader van de jongen vond dit blijkbaar onacceptabel en vermoordde de pedofiele jongeman met een slagersmes. Vervolgens werd de verdachte van deze moord (of doodslag) in diverse media gaandeweg als held betiteld. Dit riep bij mij gevoelens op van verbijstering. Dan is er een gezin uit Den Bosch dat niet meer welkom is in hun woonwijk. Reden: de zoon van zestien, die vier jaar geleden het een en ander 'gedaan' heeft met kinderen uit zijn buurt. Toen hij twaalf was, dus! Deze voorvallen laten mij niet los. Hoe komt het toch dat 'pedofiele' mensen zo gehaat worden? Ik heb geprobeerd hier een antwoord op te vinden.

Projectie

Mensen zijn geneigd hun 'negatieve' eigenschappen en emoties weg te stoppen. Ik zet negatief bewust tussen aanhalingstekens, omdat de mening over welke eigenschappen negatief zijn per persoon verschilt. De een zal iets als negatief bestempelen, terwijl de ander dezelfde eigenschap of emotie als positief ziet. Mensen proberen ongewenste eigenschappen van zichzelf te vergeten en hopen dat die eigenschappen vanzelf zullen verdwijnen. Dit is een grote vergissing, want wetenschappers hebben aangetoond dat deze eigenschappen niet verdwijnen maar werkzaam blijven op de achtergrond, in de schaduwzijde van de psyche. Hoe werken ze dan op de achtergrond?
De weggestopte eigenschappen worden geprojecteerd op anderen. 'Projectie' betekent dus dat je eigenschappen, verwachtingen, gevoelens of denkbeelden van jezelf onbewust aan anderen toeschrijft om jezelf een innerlijke spanning te besparen*1. Er zijn verschillende manieren waarop je dingen van jezelf op anderen kunt projecteren. In dit artikel ga ik verder uitsluitend in op eigenschappen en gevoelens die men voor zichzelf als negatief bestempelt. Je zou immers ook positieve eigenschappen van jezelf in anderen kunnen tegenkomen.

De zondebok

Hoe gaat projectie te werk? Stel, ik ben een zachtaardig type, maar ik heb dat diep weggestopt omdat ik dat als een negatieve eigenschap bestempel. Het gevolg kan wel eens zijn dat ik een hekel krijg aan zachtaardige mensen, want zij confronteren mij met mijn eigen, nog steeds in mijn schaduwzijde aanwezige, zachtaardigheid. Dan ga ik die eigenschap bestrijden in die andere mensen die ook die eigenschap hebben. Deze zijn voor mij precies de geschikte zondebokken.

Even iets heel anders

Hoeveel mensen hebben er nu eigenlijk pedofiele gevoelens? Tja, gegevens verschillen nogal. Dhr. Bullens, behandelaar van mensen die verboden seks met minderjarigen hebben gehad, noemt in een artikel in Vrij Nederland van 14 oktober 2000 een percentage van zes procent, echter zonder een bron te noemen.  Uit Amerikaans onderzoek*2 bleek dat dit  percentage beduidend hoger kan liggen.
Vijfentwintig procent van de tachtig onderzochte mannen reageerde met een erectie op 'paedophilic stimuli' (pedofiele prikkels). Zijn al die mannen dan 'echte pedofielen'? Welnee, natuurlijk niet. Het gaat om mannen die ook welopgewonden kunnen raken van een jong blaadje. We moeten mensen niet teveel in hokjes plaatsen. Er is geen duidelijk onderscheid tussen pedofielen en niet-pedofielen. De meeste mannen vallen op vrouwen, maar een erotische foto van een jong meisje (paedophilic stimulus) kunnen ze ook heel opwindend vinden. Dit geldt evenzo voor homoseksuele mannen. Alleen zo is dat percentage van vijfentwintig procent verklaarbaar.

Een vergelijking uit de geschiedenis

Homoseksualiteit was nog niet zo lang geleden een seksuele variant die werd onderdrukt. Zij heeft echter een zekere mate van acceptatie verkregen. Een zekere mate, want nog lang niet overal wordt homoseksualiteit geaccepteerd als een normaal verschijnsel. Opvallend is dat mensen die voornamelijk heteroseksueel gericht zijn, minder moeite hebben met homoseksualiteit dan mensen die - bewust of onbewust - voor een goed deel ook zelf homoseksuele gevoelens hebben. Iemand uit de laatste groep is emotioneel sterk betrokken bij het vraagstuk rondom homoseksualiteit. Zo iemand worstelt wellicht met zijn of haar eigen minder bewuste gevoelens en voelt zich emotioneel mogelijk wat opgelaten als hij of zij in aanraking komt met homoseksualiteit. Het eigen onbewuste gevoel dreigt dan omhoog te komen. Dit kan zich uiten in hevige en sterk geëmotioneerde reacties.
Uit onderzoek*3 in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk bleek dat degenen die .het felst tekeergingen tegen homoseksualiteit, ook degenen waren die zichzelf het vaakst aan homo- of biseksueel gedrag overgaven. Bij felle tegenstanders mogen we ons dus terecht afvragen waar die agressie vandaan komt. Gaat het om weloverwogen argumenten, of om woede-uitbarstingen en andere emotionele kreten? Zo ja, dan mogen we vermoeden dat er irrationele krachten aan het werk zijn, mogelijkerwijs projectie op een zondebok. We zien dit bijvoorbeeld vaak bij tieners die erg afgeven op 'flikkers " terwijl ze zelf hun diepere gevoelens nog aan het ontdekken zijn.

Zondebokken gezocht -en gevonden

Laten we deze gegevens nu eens doortrekken naar de hetze tegen pedofielen. Het mag
duidelijk zijn dat seksuele gevoelens voor kinderen in deze maatschappij als negatief worden bestempeld. (Waarom eigenlijk? Een boeiende vraag voor een volgend artikel?) Toch blijken voor veel mensen (vijfentwintig procent! !) zulke ,gevoelens niet vreemd te zijn. Zou het niet zo kunnen zijn, dat deze gevoelens, juist omdat ze als negatief worden bestempeld, daardoor in de schaduwzijde van de psyche terechtkomen? De heftige emotionele reacties rondom pedofilie zijn dan verklaarbaar. Wanneer immers zulke mensen in aanraking komen met pedofilie, roept dit de angst op dat deze schaduwzijde naar boven komt. Hier doet men snel iets aan: men projecteert het op een zondebok. Ten hevigste zal dit worden ontkend, omdat het een irrationeel en onbewust proces is. Er vinden dus woede-uitbarstingen plaats en weloverwogen argumenten worden vervangen door emotionele kreten, zo nodig zelfs door leugens en verdraaiing van feiten. Kortom: er vindt een anti-pedohetze plaats.

*1 Joep Brinkman, Communiceren met effect. Wolters Noordhoff, 1995, blz. 35
Conny Zweig & Jeremiah Abrams (red.), Ontmoeting met je schaduw. Servire, 1996
Conny Zweig & Steve Wolf, Omgaan met je schaduw. Servire, 1997
 *2 Behaviour Therapy 26, blz. 681-694, Kent State University, 1995
 *3 Kinsey, 1948, blz. 384; Barrington, 1981, blz. 35 .