Start Schrijftafel Brug Leestafel Brug

Brandsma, Bert, De hel, dat is de ander; 

Het verschil in denken van moslims en niet-moslims; 

Veen Magazines Diemen, 2006

Boekbespreking

Dr Frans Gieles

De schrijver wil religie, ideologie en filosofie uit elkaar trekken, "met de uitdrukkelijke opzet alleen ideologie te diskwalificeren". Ideologie, "de poging om de werkelijkheid aan te passen aan je wereldbeeld", wil hij geen kans geven. 

In het eerste hoofdstuk bespreekt hij het recente ontstaan van 'de moslim-identiteit', die na 11 september 2001 ineens cruciaal is geworden. Daardoor ontstond er ook een ongewilde 'niet-moslim-identiteit', ontstond er een wij-zij en een tweedeling vriend/vijand. 

Het tweede hoofdstuk beschrijft het loyaliteitsconflict dat daardoor opkwam, "alsof er maar één loyaliteit mogelijk is" (blz 34).

Het boeiendst zijn dan de volgende drie hoofdstukken waarin hij de verschillen tussen de homo islamiticus en de homo secularis uiteenzet: de verschillen in manieren van denken uit de ondertitel van het boek. 

Homo islamiticus

  

Homo secularis

De islamitische mens - hoofdstuk 3

  

De geseculariseerde mens - hoofdstuk 4
Religieus; God oordeelt   Seculier; de rechter oordeelt
Plicht en plichtsbesef   Recht en rechtsbesef
Moraal ligt vast - gehoorzaamheid als richtsnoer   Moraal is onderhandelbaar - geluk, 'het goede leven' als richtsnoer
Het collectieve domein   Het persoonlijke domein
Een groeps-identiteit: de oemma als fictieve gemeenschap   Individuele identiteit
Ge(de)koloniseerd   De (de)kolonisator
Relatief veel dictaturen   Relatief veel democratieën 
De verliezer op het wereldtoneel   Voelt zich superieur
Wil en beslissing centraal   Kennis en conclusie centraal
Wil terug naar 'de zuivere islam', een fictief ideaal, een 'woestijn-islam'   Wil zich ontwikkelen, steeds verder moderniseren; wetenschap en techniek domineren
Heeft last van terroristen en van tegenstellingen tussen soennieten en sji'ieten   Heeft last van vervreemding, onrust, tijdgebrek en gebrek aan authenticiteit

Hoofdstuk 5: twee waarheidsbegrippen

Verité

  

Sincerité
Waarheid   Waarachtigheid
Dit is een idee   Dit is een houding 
De waarheid is gegeven en zeker   Waarheid moet je zoeken en blijft dus onzeker

Hoofdstuk 6: de fatsoenlijke en de beschaafde samenleving
Fatsoen is een zaak van politiek en instituties   Beschaving is een zaak van de burgers zelf en onderling
Gevoelig voor eer en belediging   Vrijheid als kernwaarde
De dader staat centraal   De daad staat centraal 
Blinde vlekken ('het beschaafd tekort'): 
minachting voor anders-gelovigen, afvalligen, homo's en vrouwen;
vermenging van geloof en politiek. 
Primaat van het geloof boven democratie.
   Blinde vlekken ('het beschaafd tekort'):
de ander vernederen en beledigen;
te ver gaan in de vrijheid van meningsuiting.
Beschaving kan niet zonder fatsoen.

Start Schrijftafel Brug Leestafel Brug